ย้อนเวลา พาชม ‘การฝึกลูกช้างทำไม้ในอดีต’ ที่ สถาบันคชบาลแห่งชาติ ในพระอุปถัมภ์ฯ จังหวัดลำปาง

เมื่อพูดถึงจังหวัดลำปางทุกคนจะรู้จักในฐานะที่เป็นจังหวัดที่ร้อนที่สุดเพราะมีอุณหภูมิสูงเป็นอันดับต้น ๆ ของประเทศไทย หรืออาจรู้จักในนิยาม “ลำปางหนาวมาก” ตามที่เคยเป็นคำฮิตติดปากในช่วง ๆ หนึ่ง   ทุกท่านอาจคิดว่าลำปางเป็นเมืองท่องเที่ยวเมืองรองที่น่าจะไม่มีสถานที่ท่องเที่ยวอะไรที่น่าสนใจ แต่จริง ๆ แล้วจังหวัดลำปางเป็นสถานที่ที่เต็มไปด้วยวัฒนธรรม และประวัติศาสตร์มากมาย ที่สำคัญยังมี “ศูนย์ฝึกลูกช้างทำไม้   แห่งแรกและแห่งเดียวในโลก” (ศูนย์ฝึกลูกช้างบ้านปางหละ)

สถาบันคชบาลแห่งชาติ ในพระอุปถัมภ์ฯ (ส.คช.) จังหวัดลำปาง หรือที่ใคร ๆ เรียกติดปากว่า "ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย" อยู่ภายใต้การดูแลของ องค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ (อ.อ.ป.) ในสมัยอดีตสถาบันคชบาลแห่งชาติ ในพระอุปถัมภ์ฯ แห่งนี้ เป็นศูนย์ฝึกลูกช้างแห่งแรกและแห่งเดียวในโลก  ก่อตั้งขึ้นที่บ้านปางหละ ตำบลบ้านหวด อำเภองาว จังหวัดลำปาง มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักแพร่หลายทั้งในและต่างประเทศ เริ่มดำเนินการมาตั้งแต่ พ.ศ. 2521เป็นสถานที่เลี้ยงและฝึกลูกช้างเพื่อให้เชื่อฟังคำสั่งและมีความชำนาญในการทำไม้ ต่อมารัฐบาลมีนโยบายปิดป่า ทำให้ต้องยกเลิกการใช้ช้างในการทำไม้ ทำให้ช้างของเอกชนและช้างของ อ.อ.ป. จำนวนมากไม่มีงานทำ จึงถูกนำมาไว้ที่ศูนย์ฝึกลูกช้างบ้านปางหละ แต่ยังพบว่ามีเอกชนบางส่วน มีการลักลอบใช้ช้างทำไม้ผิดกฎหมายอย่างต่อเนื่อง  เมื่อเจ้าหน้าที่ของรัฐจับกุมผู้กระทำผิดและจับช้างได้ ก็ส่งช้างของกลางดังกล่าวมาให้ อ.อ.ป. เป็นผู้ดูแลเพื่อรอศาลตัดสิน ซึ่งช้างของกลางที่อยู่ในความดูแลของ อ.อ.ป. มักมีสภาพทรุดโทรม บางเชือกก็พิการ นับว่า “ศูนย์ฝึกลูกช้างบ้านปางหละ” เป็นแหล่งรวมช้างที่ใหญ่ที่สุดโลกในขณะนั้น

ต่อมาในปี พ.ศ. 2534 อ.อ.ป. ได้ย้ายศูนย์ฝึกลูกช้างจากบ้านปางหละ มาจัดตั้งเป็น “ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย” บริเวณทางหลวงสายลำปาง – เชียงใหม่ เพื่อเป็นการอนุรักษ์ศิลปะและเอกลักษณ์การทำไม้ด้วยช้างของไทยไว้ และเป็นแหล่งรวบรวมข้อมูล ความรู้เกี่ยวกับเรื่องช้าง เพื่อการศึกษาค้นคว้า หรือทำงานวิจัยเพื่ออนุรักษ์ช้างในประเทศไทย และในปี พ.ศ. 2545 ผู้อำนวยการ อ.อ.ป. ในขณะนั้นได้กราบทูลต่อสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ถวายรายงานความตั้งใจที่จะยกฐานะของ “ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย” ขึ้นเป็น “สถาบันคชบาลแห่งชาติ” เพื่อขยายขอบเขตของการบริบาลช้างไทยให้ครอบคลุมทุกแง่มุมในการบรรเทาปัญหาที่เกิดกับช้าง เพื่อให้เกิดแนวทางในการอนุรักษ์ช้างอย่างยั่งยืนพร้อมกับอนุรักษ์ประเพณีวัฒนธรรมการเลี้ยงช้างไว้เป็นมรดกให้ชนรุ่นหลังสืบทอดต่อไป สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนาฯ ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ รับไว้ในพระอุปถัมภ์ ภายใต้ชื่อ “สถาบันคชบาลแห่งชาติ ในพระอุปถัมภ์  สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา  กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์” (ส.คช.) ซึ่งนับว่าเป็นสิริมงคลและเป็นมิ่งขวัญให้ อ.อ.ป. พัฒนาต่อไป

“การเดินทาง”

เมื่อเดินทางมาถึงสถาบันคชบาลแห่งชาติ ในพระอุปถัมภ์ฯ จะพบกับจุดจำหน่ายบัตรเป็นจุดแรก ซึ่งอัตราค่าบริการในการเข้าชมก็ไม่แพงอย่างที่คิด เด็ก 50 บาท ผู้ใหญ่ 100 บาท ชาวต่างชาติ เด็ก 100 บาท และผู้ใหญ่ 200 บาท สำหรับผู้สูงอายุและผู้พิการ ไม่เสียค่าเข้าชม และยังมีค่ารถบริการอีกท่านละ 25 บาทเท่านั้น

ระหว่างการเดินทางไปลานแสดง ก็จะสัมผัสถึงบรรยากาศร่มรื่นที่รายล้อมไปด้วยป่าเขียวขจี จากอากาศที่ร้อน ๆ เย็นสบายขึ้นทันตา ส่วนรถบริการพี่ ๆ พนักงานก็ขับชิล ๆ พากินลมชมวิวสวย ๆ ตลอดสองข้างทาง เมื่อเดินทางมาถึงลานแสดง จะได้พบกับเจ้าหน้าที่คอยต้อนรับเพื่อบอกจุดต่าง ๆ ว่าต้องเข้าไปตรงไหน หรือถ้ามีข้อมูลสงสัยสามารถสอบถามกับพี่ ๆ เจ้าหน้าที่ได้เลย

คราวนี้ก็ถึงเวลาที่จะได้รับชมการแสดงจากเหล่าน้องช้างกันแล้ว ซึ่งถึงแม้ว่าในปัจจุบันการใช้ช้างทำไม้จะถูกยกเลิกไป แต่สถาบันคชบาลแห่งชาติ ในพระอุปถัมภ์ฯ ก็ยังคงสืบสานวัฒนธรรม อนุรักษ์การใช้ช้างทำไม้แบบโบราณให้คนรุ่นหลังอย่างเรา.ๆ.ได้ชมผ่านการแสดง โดยการแสดงนี้จะมีรอบการแสดงทั้งหมด.3.รอบ.คือ 10.00 น. , 11.00 น. และ 13.30 น. ใช้เวลาในการชมการแสดงประมาณ 40 นาที ใครที่มาไม่ทันเริ่มรอบการแสดง สามารถเดินชมบรรยากาศรอบ ๆ ตามอัธยาศัยเพื่อรอการแสดงในรอบต่อไปได้ ซึ่งในส่วนของรายละเอียดการแสดงจะแบ่งออกเป็น 3 ช่วงหลัก ๆ ที่จะทำให้ทุกคนสัมผัสถึงความน่ารัก และความฉลาดของช้างไทย ได้แก่       

  

1) การสาธิตการทำไม้ด้วยช้างซึ่งแพร่หลายในอดีต และถูกห้ามในปี พ.ศ. 2532

2) การแสดงความสามารถของควาญช้างในการควบคุมช้าง

 3) การแสดงความสามารถพิเศษของช้างในการวาดภาพ 

หลังจากชมการแสดงจบลงแล้ว ที่นี่ยังเปิดพื้นที่ให้เราสัมผัสความน่ารักของช้างอย่างใกล้ชิด โดยป้อนอาหาร หรือสัมผัสตัวของน้องได้ ความน่ารัก  ยังไม่หมดแค่นั้น น้องช้างสามารถโพสต์ท่าถ่ายรูปคู่ได้ด้วย รับรองได้ภาพสวย ๆ อัพลง Facebook  อย่างแน่นอน 

เมื่อเดินออกลานแสดงแล้ว จะมีจำหน่ายภาพวาดของน้องช้าง ร้านจำหน่ายของที่ระลึก อาทิ โปสการ์ด ตุ๊กตา.ฯลฯ.ให้ทุกคนได้เลือกซื้อเพื่อ   สร้างความทรงจำว่าครั้งหนึ่งได้มาสัมผัสความน่ารักของช้างไทยที่ สถาบันคชบาลแห่งชาติ ในพระอุปถัมภ์ฯ แห่งนี้

นอกจากนี้ สถาบันคชบาลแห่งชาติ ในพระอุปถัมภ์ฯ ยังมีกิจกรรมอื่น ๆ อีกมากมายที่จะทำให้เห็นถึงความน่ารักของน้องช้าง เช่น กิจกรรมชม   ช้างอาบน้ำ กิจกรรมนั่งช้างชมธรรมชาติ หรือถ้าอยากลองฝึกเป็นควาญช้าง ก็สามารถทำได้เช่นกัน

สุดท้ายนี้ หากใครอยากเข้าไปสัมผัสความน่ารักของน้องช้าง สามารถเข้าไปเที่ยวกันได้ที่ สถาบันคชบาลแห่งชาติ ในพระอุปถัมภ์ฯ อำเภอห้างฉัตร จังหวัดลำปาง เปิดบริการทุกวัน ตั้งแต่เวลา 08.30 น. – 15.30 น. หรือสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่

หมายเลขโทรศัพท์ : 054 - 829322

Facebook Fanpge : https://www.facebook.com/elephantcenter/

Website : http://www.thailandelephant.org/thai/